بسم الله الرحمن الرحیم
به مناسبت ماه مبارک رمضان تفسیر آیات ۱۸۳ الی ۱۸۶ سوره مبارکه بقره تقدیم خواهد شد.
از بین ماههای سال تنها نام ماه رمضان در قرآن آمده است.
خداوند از روی مهر وکرمش سفره هایی را برای بندگانش گسترانده...ماه رجب ، ماه شعبان وبهتر از همه ماه رمضان
کلمه«رَمَضَ» یعنی سوزاند. ماه رمضان ماه گناه سوزان است؛ یعنی خداوند از روی مهرش اراده کرده گناهان ما را بسوزاند.
خداوند اراده کرده در ماه رمضان گناهان ما سوخته شود تا پاک وپاکیزه گردیم و روز عید فطر جوائز خدا را بگیریم.
در سه آیه ای که امروز تفسیر می کنیم، آیه اول درباره روزه، آیه دوم درباره قرآن وآیه سوم درباره دعا است.
ماه رمضان ماه روزه وقرآن ودعا است.
«یا اَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ » ای مردان وزنان که ایمان آورده اید، روزه بر شما واجب شد.
«کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِن قَبلِکُم»
روزه فقط مخصوص مسلمانان نیست. قبل از شما یهودی ها ومسیحی ها و ادیان سابق روزه داشته اند.
«لَعَلَّکُم تَتَّقونَ» روزه بگیرید تا با تقوی شوید.
روزه برای چیست؟ برای روزه حکمتهای مختلفی بیان شده؛ از جمله سلامتی بدن و یا در حدیث آمده روزه بگیرید تا به فکر فقرا باشید.
در این آیه آمده روزه بگیرید تا با تقوا باشید.
همانطور که ممکن است یک دارو برای چند درد مفید باشد .پس می شود روزه تمام این خواص را بلکه بیشتر داشته باشد.
تقوی یعنی خویشتن داری، به عنوان مثال: ترمز در اتومبیل کار تقوی را می کند. اگر ماشین ترمز نداشته باشد، مسافران به ته دره پرت می شوند، پس ترمز در سراشیبی ها ومواقع خطر محافظت می کند.
تقوی هم یعنی اینکه هر گاه به گناه وحرام می رسید، توقف کنید.
تقوی یعنی حرمت خدا را نگه دار.
در قرآن آمده: «اتَّقُوا اللهَ» یعنی خدا را در نظر بگیر و گناه را ترک کن.
خویشتن داری وخود نگه داری از گناه وحرام الهی تقوی است.
روزه قدرت خویشتن داری را در ما تقویت می کند.
در روزه از غذای حلالی که در روز های دیگر غیر ماه رمضان می خوردیم، نمی خوریم واینگونه نفس را تمرین می دهیم.
مبارزه با نفس در حلال الهی قدرت نفس در مبارزه با حرام الهی را بالا می برد.
امام صادق (ع) فرمودند: «تقوی یعنی فرمان خدا می رسد انجام بدهید ووقتی حرام پیش آمد توقف کنید.»
پس برای زیاد شدن تقوی روزه بگیریم.
در«یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا» طبق فرمایش امام صادق (ع) نکته اش این است که خداوند چقدر بندگانش را زیبا خطاب فرموده است. به فارسی امروز معنایش این است : «عزیزانم، بندگانم» یعنی خدا بندگانش را با احترام صدا زده است.
فایده اش در این است که بندگانم با شوق دستورات خدارا انجام می دهند.
امیرالمومنین (ع) فرمودند: «خوب صدا بزنید تا جواب خوب بشنوید.»
اگر می خواهیم فرزندانمان به حرفمان گوش دهند، آنها را قشنگ ونیکو صدا بزنیم. در صورتی که تندی وخشونت باعث نافرمانی بچه می شود.
امام صادق (ع) فرمودند: «این خوب صدا کردن خدا بندگان را برای پذیرش فرمان او آماده می کند.»
برای اینکه آیات قرآن ملموس تر شود از مثال استفاده می شود.
در آین آیه ابتدا با احترام بندگان مورد خطاب قرار می گیرند، دوم به آنها گفته می شود که فقط شما نیستید که روزه می گیرید و بعد هم به اثر روزه اشاره می شود.
خداوند برای اینکه فرمانش را اطاعت کنیم، آسان سازی کرده است.
روزه روح انسان را لطیف می کند. اراده انسان را قوی می کند.غرائز انسان را تعدیل می کند.
روزه ما را نسبت به مردم وفقرا علاقه مند می کند. نوع دوستی را در ما تقویت می کند.
روزه باعث می شود طعم گرسنگی وحال فقرا را درک کنیم.
حضرت علی (ع) می فرمایند: «درختانی هستند کنار نهر آب، با وجود سرسبزی و بلندی، اگر آب به آنها نرسد زود خشک می شوند و اگر تبر زده شوند شکننده هستند، ولی درختانی هستند در بیابانها وصحراها ودر معرض بادها وطوفانها که بسیار محکم هستند.» وقتی ما روزه می گیریم و در معرض حوادث قرار می گیریم، خودمان را نمی بازیم.
کسی که روزه می گیرد، در مقابل شهوات و هوس ها محکم ودر مقابل دشمنان مقاوم است. از تهدید دشمن نمی ترسد.
حضرت علی (ع) از پیغمبر (ص) پرسیدند: «چه کنیم شیطان از ما دور شود؟» پیامبر (ص) فرمودند: «روزه صورت شیطان را سیاه می کند. صدقه کمر شیطان را می شکند. کار خوب ریشه شیطان را قطع می کند. استغفار رگ قلب شیطان را می برد.»
۹۹ بار در قرآن کلمه شیطان آمده و۱۴ مرتبه خدا در قرآن فرموده که شیطان دشمن شماست، مواظبش باشید.
پیامبر (ص) فرمودند: «بهشت دری دارد به نام«رَیّان» که این در مخصوص روزه داران است.
«ریان» یعنی سیراب شده. روزه داران چون عطش را تحمل می کنند، از دری که سیراب می شوند وارد بهشت می شوند.
بهشت ۸ در وجهنم ۷ در دارد.
روزه اثر بهداشتی هم دارد .پیامبر (ص) فرمودند :«ریشه ی همه مریضی ها معده است و ریشه ی همه ی داروها امساک است.»
امساک یعنی زیاد نخوردن. آنها که پرخوری می کنند انباشت مواد زائد در بدن پیدا می کنند وبیمار می شوند.
روزه در حقیقت این زباله ها در بدن را می سوزاند و ما را به سلامت نزدیک می کند.
در حدیث داریم روزه بگیرید تا سلامت باشید.
آیه 184: «اَیّامًا مَعدوداتٍ» روزه در روزهای خاصی است ویک ماه بیشتر نیست وزود تمام می شود.
«فَمَن کانَ مِنکُم مَریضًا» هر کدام از شما مریض بودید،
«اَو عَلَی سَفَرٍ» یا در مسافرت بود،
«فَعِدّةٌ مِن اَیّامٍ اُخَرَ» در طول سال در باقی ماههای سال به جایش روزه بگیرد.
«وَعَلَی الَّذینَ یُطیقونَهُ فِدیَةٌ» آنهایی که طاقت روزه ندارند، مثل پیر زن ها و پیر مردها وسالمندان باید جای روزه مبلغی پول بدهند.
«طَعامُ مِسکینٍ» غذای یک فقیر، 750 گرم جو یا گندم یا ذرت یا خرما کمترین مقدار برای غذای فقیر است.
«فَمَن تَطَوَّعَ خَیرًا فَهُوَ خَیرٌ لَهُ» اگر کسی خواست از روی میل ورغبت بیشتر بدهد، خیلی خوب است، به نفع خودش است وثواب بیشتر دارد.
«وَاَن تَصوموا خَیرٌ لَکُم» اگر روزه بگیرید، برای شما بهتر است.
خدا به نماز وروزه وحج ما نیاز ندارد، به نفع خود ما است.
«اِن کُنتُم تَعلَمونَ» اگر بدانید.
تمام عبادت هایی که انجام می دهید، برای خودتان خوب است وسلامتی جسم وروحتان را باعث می شود.
«شَهرُ رَمضانَ الَّذی اُنزِلَ فیهِ القُرآنُ» ماه رمضان که در این ماه قرآن نازل شده است.
پیامبر (ص) فرمودند : «نه تنها قران بلکه همه ی کتابهای آسمانی در ماه رمضان نازل شده است.»
قران هم در شبهای قدر ماه رمضان نازل شده است.
قرآن چه کتابیست؟ «هُدًی لِلنّاسِ» راهنمای مردم است.
«وَبَیِّناتٍ مِنَ الهُدَی وَ الفُرقانِ »مسائل روشنی در این کتاب از هدایت است
ووقتی این کتاب را بشناسیم قدرت تشخیص خوب وبد و حق وباطل را خدا به ما می دهد.
نصف قرآن تقریبا قصه است؛ قصه های شیرین والهام بخش وعبرت انگیز.
تقریبا نزدیک ۳۰۰ قصه در قرآن است.
قسمت دیگری از قرآن مَثَل است. تقریبا ۱۰۰ مثل در قرآن آمده است.
یکی از مثل ها این است: عالمی که به علمش عمل نمی کند، مثلش چون الاغی است که کتاب حمل می کند.
قسمت دیگری از قرآن فرمانهای خداست. خداوند ۲ هزار فرمان در قرآن داده است. مثلا: «کُلوا وَ اشرَبوا وَلا تُسرِفوا» بخورید وبیاشامید، ولی زیاده روی نکنید.
بخش دیگری از قرآن تشویق ها است. اگر این کار را انجام دهید پاداشش این است. 35 بار در قرآن خداوند این جایزه را فرموده: «جَنّاتٌ تَجری مِن تَحتِهَا الاَنهارُ» باغهای سر سبزی که از زیر درختانش نهرها جاری است.
قسمت دیگر قرآن تنبیه ها است: عذاب وآتش ودوزخ.
قسمت دیگر قران گفتگوها است.در قران حدود ۲۰۰ گفتگو آمده است. مثل گفتگوی دو برادر یا پدر وپسر واز این قبیل.
ماه رمضان ماه قرآن است. قرآن را بخوانیم وبفهمیم و به دیگران یاد بدهیم. از ترجمه وتفسیر وعمل به قرآن غافل نباشیم.
پیامبر(ص) فرمودند: «ماه رمضان بهترین ماه و روزهایش بهترین روزها و شبهایش بهترین شبها وساعتهایش بهترین ساعتها است.»
باید ما قدر بدانیم.
«فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ الشَّهرَ فَلیَصُمهُ» هر مسلمانی به ماه رمضان رسید، واجب است روزه بگیرد.
«وَمَن کانَ مَریضًا اَو عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِن اَیّامٍ اُخَرَ» آنهایی که مریض هستند یا در سفرند، در ایام دیگر سال قضای روزه را بگیرند.
«یُریدُ اللهُ بِکُمُ الیُسرَ» خدا برای شما آسانی می خواهد .
«وَلا یُریدُ بِکُمُ العُسرَ» برای شما سختی نمی خواهد.
درست است که یک مقدار تشنگی وگرسنگی می کشید، ولی برای شما منافع بسیار دارد.
«وِ لِتُکمِلُوا العِدّةَ» همه ۳۰ روز ماه را باید روزه بگیرید.
«وَ لِتُکَبِّرُوا اللهَ عَلَی ما هَداکُم» به شکرانه هدایت الهی، اورا بزرگ بشمارید.
تکبیر یعنی بزرگ شمردن خدا.
«وَ لَعَلَّکُم تَشکُرونَ» امید است که شکر گذار باشید.
گفتیم که آیه اول درباره روزه وآیه دوم درباره قران وسومی درباره دعاست.
«وَاِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنّی» ای پیامبر؛ هنگامی که بندگانم از تو درباره من پرسیدند، بگو: «َفَاِنّی قَریبٌ» بگو من نزدیکم.
«اُجیبُ دَعَوةَ الدّاعِ اِذا دَعانِ» کسی که دعا می کند، من جواب می دهم.
«فَلیَستَجیبوا لی» مردم هم باید به دستورات من لبیک بگویند.
«وَلیُؤمِنوا بی» و باید به من ایمان بیاورند.
«لَعَلَّهُم یَرشُدونَ» امید است به مقصد برسند.
دعا هم آدابی دارد .بعضی وقتها دعا می کنیم ومستجاب نمی شود، اولا باید خدا را صدا بزنیم وثانیا باید احساس نیاز کنیم وثالثا شاید به صلاح نیست که استجابت ندارد و یا شاید اخلاص نداریم واز صفای دل نیست که مستجاب نمی شود.
خداوند فرموده که دعا کنید، من جواب می دهم. شاید در جواب تأخیر باشد ویا در آخرت اجر دهد.
خداوندا آنچه در ماه رمضان به بندگان خوبت می دهی از روی کرمت به ما هم مرحمت بفرما. الهی آمین
