۳۳۴۶

قَسوَةُ القَلبِ

الكتاب :

ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَهِيَ كَالْحِجارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً وَ إِنَّ مِنَ الْحِجارَةِ لَما يَتَفَجَّرُ مِنْهُ الأَنْهارُ وَ إِنَّ مِنْها لَما يَشَّقَّقُ فَيَخْرُجُ مِنْهُ الْماءُ وَ إِنَّ مِنْها لَما يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللّه ِ وَ ما اللّه ُ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ».^۱

(انظر) الأنعام: ۴۳. الزمر: ۲۲.

الحديث :

۱۷۱۱۶.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :قَلبُ الكافِرِ أقسى مِن الحَجَرِ.^۲

۱۷۱۱۷.عنه عليه السلام :القُلوبُ قاسِيَةٌ عن حَظِّها. لاهِيَةٌ عن رُشدِها. سالِكَةٌ في غَيرِ مِضمارِها. كأنَّ المَعنِيَّ سِواها. و كأنَّ الرُّشدَ في إحرازِ دُنياها !^۳

۱۷۱۱۸.عنه عليه السلام ( ـ مِن وَصيَّتِهِ لابنِهِ الحسنِ عليه السلام ـ ) : إنّما قَلبُ الحَدَثِ كالأرضِ الخالِيَةِ ؛ ما اُلقِيَ فيها مِن شيءٍ قَبِلَتهُ. فَبادَرتُكَ بالأدَبِ قَبلَ أن يَقسُوَ قَلبُكَ و يَشتَغِلَ لُبُّكَ.^۴

۳۳۴۶

سخت دلى

قرآن:

«سپس دلهاى شما بعد از اين [واقعه] سخت گرديد، همانند سنگ يا سخت تر از آن؛ چرا كه از برخى سنگها جويهايى بيرون مى زند و پاره اى از آنها مى شكافد و آب از آن خارج مى شود و برخى از آنها از بيم خدا فرو مى ريزد. و خدا از آنچه مى كنيد غافل نيست».

حديث :

۱۷۱۱۶.امام على عليه السلام :دل كافر، سخت تر از سنگ است.

۱۷۱۱۷.امام على عليه السلام :دلها در به دست آوردن بهره [معنوى ]خود، سخت گشته اند و از رستگارى خويش، غافل شده اند و در راهى جز مسير خويش ره مى سپرند؛ گويى مقصود چيزى جز [صلاح ]دلهاست و انگار رستگارى آنها در به دست آوردن دنيايشان است!

۱۷۱۱۸.امام على عليه السلام ( ـ در سفارش به فرزندش حضرت حسن عليه السلام ـ ) نوشت: دل جوان، در حقيقت، همچون زمين خالى است كه هر بذرى در آن افكنده شود، مى پذيردش. از اين رو، پيش از آن كه دلت سخت گردد و انديشه ات مشغول و گرفتار شود، به تربيت تو مبادرت ورزيدم.

1.البقرة : ۷۴.

2.جامع الأخبار : ۳۸۳/۱۰۷۱.

3.نهج البلاغة: الخطبة۸۳.

4.نهج البلاغة : الكتاب ۳۱.