۱۵۷۷۵.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :اُهرُبْ مِن الفُتيا هَرَبَكَ مِنَ الأسَدِ. و لا تَجعَلْ رَقَبَتَكَ للناسِ جِسرا^۱.^۲

۱۵۷۷۶.عنه عليه السلام :خَصلَتَينِ مُهلِكَتَينِ : تُفتي الناسَ بِرَأيكَ. أو تَدينُ بما لا تَعلَمُ.^۳

۳۱۲۰

ضَمانُ المُفتي

۱۵۷۷۷.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :مَن اُفتِيَ بغيرِ عِلمٍ كانَ إثمُهُ على مَن أفتاهُ.^۴

۱۵۷۷۸.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :مَن أفتَى الناسَ بغيرِ عِلمٍ و لا هُدىً، لَعَنَتهُ ملائكةُ الرَّحمَةِ و ملائكةُ العذابِ. و لَحِقَهُ وِزرُ مَن عَمِلَ بِفُتياهُ.^۵

۱۵۷۷۹.وسائل الشيعة :كانَ أبو عبدِ اللّه ِ عليه السلام قاعِدا في حَلقَةِ رَبيعَةَ الرَّأيِ. فجاءَ أعرابيٌّ فَسَألَ رَبيعَةَ الرأيِ عَن مَسألَةٍ فَأجابَهُ. فلمّا سَكَتَ قالَ لَهُ الأعرابيُّ : أ هُو في عُنُقِكَ ؟ فَسَكَتَ عَنهُ رَبيعَةُ و لم يَرُدَّ علَيهِ شيئا. فأعادَ المَسألَةَ علَيهِ فأجابَهُ بِمِثلِ ذلكَ. فقالَ لَهُ الأعرابيُّ : أ هُو في عُنُقِكَ ؟ فَسَكَتَ رَبيعَةُ. فقالَ لَهُ أبو عبدِ اللّه ِ عليه السلام : هُو في عُنُقِهِ. قالَ. أ و لم يَقُلْ. و كُلُّ مُفتٍ ضامِنٌ ؟ !^۶

۱۵۷۷۵.امام صادق عليه السلام :از فتوا دادن چنان بگريز كه از شير مى گريزى و گردنت را پل مردم قرار مده.

۱۵۷۷۶.امام صادق عليه السلام :دو كار مُهلك است : يكى اين كه بر پايه رأى خود به مردم فتوا دهى، ديگر اين كه ندانسته از چيزى پيروى كنى.

۳۱۲۰

ضامن بودن فتوا دهنده

۱۵۷۷۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس به فتوايى كه از روى نادانى به او داده شده است عمل كند، گناهش به گردن كسى است كه به او فتوا داده است.

۱۵۷۷۸.امام باقر عليه السلام :هر كس بدون علم و هدايت به مردم فتوا دهد، فرشتگان رحمت و فرشتگان عذاب بر او لعنت فرستند و گناه آن كه به فتواى او عمل كند دامنگيرش شود.

۱۵۷۷۹.وسائل الشيعة :امام صادق عليه السلام در مجلس ربيعة الرأى نشسته بود كه عربى باديه نشين آمد و از ربيعة الرأى مسأله اى پرسيد. ربيعه جوابش را داد. وقتى حرفش تمام شد باديه نشين گفت : آيا به گردن مى گيرى؟ ربيعه سكوت كرد و جوابى نداد. آن عرب دوباره مسأله را پرسيد و ربيعه همان جواب را به او داد. باديه نشين گفت : آيا به گردن مى گيرى؟ ربيعه سكوت كرد. امام صادق عليه السلام به او فرمود: به گردن اوست. بگويد [به گردن مى گيرم ]يا نگويد ؛ زيرا هر فتوا دهنده اى ضامن است.

1.. بحار الأنوار : ۲/۲۶۰.

2.(انظر) العلم : باب ۲۸۲۹.

3.تحف العقول : ۳۶۹.

4.سنن أبي داوود : ۳/۳۲۱/۳۶۵۷.

5.الكافي : ۱/۴۲/۳.

6.وسائل الشيعة : ۱۸/۱۶۱/۲.