۱۵۷۱۷.عنه عليه السلام :لا يقولَنَّ أحَدُكُم : اللّهمّ إنّي أعوذُ بِكَ مِن الفِتنَةِ ؛ لأنّهُ ليسَ أحَدٌ إلاّ و هُو مُشتَمِلٌ على فِتنَةٍ. و لكنْ مَنِ استَعاذَ فَلْيَستَعِذْ مِن مُضِلاّتِ الفِتَنِ ؛ فإنّ اللّه َ سبحانَه يقولُ : «و اعْلَمُوا أنّما أمْوالُكُم و أوْلادُكُم فِتنَةٌ» .۱
۱۵۷۱۸.عنه عليه السلام :اللّهُمّ إنّا نَعوذُ بكَ أن نَذهَبَ عن قَولِكَ. أو أن نُفتَتَنَ عن دِينِكَ.۲
۳۱۰۴
تَفسيرُ الفِتنَةِ
۱۵۷۱۹.الإمامُ عليٌّ عليه السلام ( ـ في الجَوابِ عن المُتَشابِهِ في تفسيرِ الفِتنَةِ ) : «الم * أ حَسِبَ الناسُ أنْ يُتْرَكُوا أنْ يَقُولوا آمَنّا وَ هُم لا يُفْتَنُونَ» ۳ و قولِهِ لِموسى عليه السلام : «و فَتَنّاكَ فُتُونا» .۴ و مِنهُ فِتنَةُ الكُفرِ. و هُو قولُهُ تعالى : «لَقَدِ ابْتَغَوُا الفِتنَةَ مِن قَبْلُ و قَلَّبُوا لَكَ الاُمورَ حَتّى جاءَ الحَقُّ و ظَهَرَ أمْرُ اللّه ِ» ۵ (و قولُهُ تعالى : «و الفِتنَةُ أكْبَرُ مِنَ القَتلِ» ۶ يَعنِي هاهنا الكُفرَ) و قولُه سبحانَهُ في الذينَ استَأذَنوا رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله في غَزوَةِ تَبُوكَ أن يَتَخَلَّفُوا عَنهُ مِن المُنافقينَ. فقالَ اللّه ُ تعالى فيهِم : «و مِنهُم مَن يَقولُ ائذَنْ لي و لا تَفْتِنّي» يَعني : ائذنْ لي و لا تُكفِّرْني. فقال عَزَّ و جلّ : «ألاَ في الفِتنَةِ سَقَطُوا و إنّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالكافِرِينَ» .۷ و مِنهُ فِتنَةُ العَذابِ. و هُو قولُهُ تعالى : «يَومَ هُم علَى النّارِ يُفْتَنُونَ» ۸ أي يُعَذَّبُونَ «ذُوقُوا فِتْنَتَكُم هذا الّذي كُنتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ» ۹ أي ذُوقُوا عذابَكُم. و مِنهُ قولُهُ تعالى : «إنّ الّذينَ فَتَنُوا المُؤمِنينَ و المُؤمِناتِ ثُمَّ لَم يَتُوبُوا» ۱۰ أي عَذَّبُوا المؤمنينَ. و مِنهُ فِتنَةُ المَحَبَّةِ للمالِ و الوَلدِ. كقولِهِ تعالى : «إنّما أمْوالُكُم و أوْلادُكُم فِتنَةٌ» ۱۱ أي إنّما حُبُّكُم لَها فِتنَةٌ لَكُم. و مِنهُ فِتنَةُ المَرَضِ. و هُو قولُهُ سبحانَهُ : «أ وَ لا يَرَوْنَ أنّهُم يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عامٍ مَرَّةً أو مَرَّتينِ ثُمّ لا يَتُوبُونَ و لا هُم يَذَّكَّرُونَ» ۱۲ أي يَمرَضُونَ و يَعتَلُّونَ.۱۳
۱۵۷۱۷.امام على عليه السلام :هيچ يك از شما نگويد : خدايا! از فتنه به تو پناه مى برم؛ زيرا هيچ كس نيست كه از فتنه (آزمايش) بركنار باشد، بلكه كسى كه [از فتنه] به خدا پناه مى برد، بايد از فتنه هاى گمراه كننده به خدا پناه بَرد كه خداوند سبحان مى فرمايد: «بدانيد كه جز اين نيست كه دارايى ها و فرزندانتان فتنه (آزمون) هستند».
۱۵۷۱۸.امام على عليه السلام :بار خدايا! به تو پناه مى بريم كه از گفتارت روى گردانيم، يا از دين تو منحرف شويم.
۳۱۰۴
معناى فتنه
۱۵۷۱۹.امام على عليه السلام ( ـ در پاسخ به سؤال از معناى فتنه كه از كلمات متشاب ) فرمود: «الف. لام. ميم. آيا مردم پنداشتند كه همين كه بگويند ايمان آورديم رها مى شوند و مورد آزمايش قرار نمى گيرند؟». و اين سخن خداوند به موسى عليه السلام كه : «و تو را بارها آزموديم». و از آن جمله است فتنه كفر، مانند آيه «در حقيقت پيش از اين [نيز] در صدد فتنه جويى برآمدند و كارها را بر تو وارونه ساختند، تا آن كه حق آمد و امر خدا آشكار شد در حالى كه آنان ناخشنود بودند» (و آيه «و فتنه بزرگتر از كشتار است» كه در اين جا به معناى كفر مى باشد) و سخن خداوند متعال درباره منافقانى كه در جنگ تبوك از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله اجازه گرفتند در جنگ شركت نكنند. پس خداوند متعال درباره آنها فرمود : «و از آنان كسى است كه مى گويد : مرا [در ماندن ]اجازه ده و در فتنه ام مينداز» يعنى به من اجازه ده و مرا به كفر مينداز، پس خداوند عزّ و جلّ فرمود: «هان!آنان خود به فتنه افتاده اند. و بى ترديد جهنّم بر كافران احاطه دارد». و از آن جمله است فتنه عذاب كه نمونه اش اين سخن خداوند متعال است : «روزى كه آنان در آتش مفتون شوند» يعنى عذاب شوند «بچشيد فتنه خود را. اين همان چيزى است كه به شتاب آن را مى خواستيد» يعنى بچشيد عذاب خود را. و نمونه ديگرش اين سخن خداوند متعال است : «كسانى كه مردان و زنان مؤمن را گرفتار فتنه كردند و سپس توبه ننمودند» يعنى مؤمنان را عذاب و شكنجه دادند. و از آن جمله است فتنه عشق به مال و فرزند، مانند اين سخن خداوند متعال : «جز اين نيست كه اموال و فرزندان شما فتنه اند»، يعنى دوست داشتن آنها مايه فتنه و آزمايش شما مى باشد. و از آن جمله است فتنه بيمارى كه نمونه اش اين سخن خداوند سبحان است : «آيا نمى بينند كه آنان در هر سال يك يا دوبار به فتنه گرفتار مى شوند؟ باز هم توبه نمى كنند و عبرت نمى گيرند.» يعنى بيمار و دردمند مى شوند.
1.نهج البلاغة: الحكمة ۹۳.
2.نهج البلاغة : الخطبة ۲۱۵.
3.العنكبوت : ۱. ۲.
4.طه : ۴۰.
5.التوبة : ۴۸.
6.البقرة : ۲۱۷.
7.التوبة : ۴۹.
8.الذاريات : ۱۳.
9.الذاريات : ۱۴.
10.البروج : ۱۰.
11.التغابن : ۱۵. الأنفال : ۲۸.
12.التوبة : ۱۲۶.
13.بحار الأنوار : ۹۳/۱۷. ۱۸.