۴ ـ العَمَلُ بِالعِلمِ

۹۷۷۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :شُكرُ المؤمِنِ يَظهَرُ في عَمَلِهِ. شُكرُ المُنافِقِ لا يَتَجاوَزُ لِسانَهُ.^۱

۹۷۷۹.عنه عليه السلام :شُكرُ العالِمِ على عِلمِهِ : عَمَلُهُ بهِ. و بَذلُهُ لِمُستَحِقِّهِ.^۲

۵ ـ العَفوُ عِندَ القُدرَةِ عَلَى العَدوِّ

۹۷۸۰.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :إذا قَدَرتَ على عَدُوِّكَ فَاجعَلْ العَفوَ عَنهُ شُكرا لِلقُدرَةِ علَيهِ.^۳

۶ ـ إستِكثارُ النِّعَمِ

۹۷۸۱.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :اِستَكثِرْ لِنفسِكَ مِنَ اللّه ِ قليلَ الرِّزقِ تَخَلُّصا إلى الشُّكرِ.^۴

۲۰۵۱

حَدُّ الشُّكرِ

۹۷۸۲.الكافي عن أبى بَصيرٍ :قلتُ لأبي عبدِ اللّه ِ عليه السلام : هل لِلشُّكرِ حَدٌّ إذا فَعَلَهُ العَبدُ كانَ شاكِرا ؟ قالَ : نَعَم. قلتُ : ما هُو ؟ قالَ : يَحمَدُ اللّه َ على كُلِّ نِعمَةٍ علَيهِ في أهلٍ و مالٍ. و إن كانَ فيما أنعَمَ علَيهِ في مالِهِ حَقٌّ أدّاهُ. و مِنهُ قولُهُ جلَّ و عزَّ : «سُبْحانَ الذِي سَخَّرَ لَنا هذا و ما كُنّا لَهُ مُقْرِنِينَ» ^۵.^۶

۴ ـ عمل كردن به دانش

۹۷۷۸.امام على عليه السلام :شكرگزارىِ مؤمن در كردار او آشكار مى شود، و شكرگزارىِ منافق از زبانش در نمى گذرد.

۹۷۷۹.امام على عليه السلام :شكرگزارىِ عالِم بر علمش عبارت است از: عمل كردنش به آن علم، و گذاشتن آن در اختيار سزامندانش.

۵ ـ گذشت هنگام قدرت بر دشمن

۹۷۸۰.امام على عليه السلام :هر گاه بر دشمنت تسلّط يافتى. گذشت از او را شكرانه چيره آمدنت بر وى قرار ده.

۶ ـ دست كم نگرفتن نعمت

۹۷۸۱.امام باقر عليه السلام :روزى اندك خدا را براى خود. فراوان شمار تا بدين وسيله شكرش را گزارده باشى.

۲۰۵۱

حدّ شكر

۹۷۸۲.الكافى ( ـ به نقل از ابو بصير ـ ) : به امام صادق عليه السلام عرض كردم : آيا شكر را حدّى هست كه چون بنده آن را به جاى آورَد. شاكر محسوب شود؟ حضرت فرمود : آرى. عرض كردم : آن حدّ چيست؟ فرمود : خدا را بر هر نعمتى كه در زمينه خانواده و مال به او مى دهد، شكر گويد و چنانچه در نعمتى كه به مال او مى دهد [براى خدا ]حقّى باشد، آن را بپردازد. اين است سخن خداوند عزّ و جلّ كه «پاك است خدايى كه اين [مركوب] را مسخّر ما كرد در حالى كه ما توان آن را نداشتيم».

1.غرر الحكم : (۵۶۶۱ ـ ۵۶۶۲).

2.غرر الحكم : ۵۶۶۷.

3.نهج البلاغة : الحكمة ۱۱.

4.تحف العقول : ۲۸۵.

5.الزخرف : ۱۳.

6.الكافي : ۲/۹۶/۱۲.