همه آنها از قريش اند». يا «كلّهم من بنى هاشم ؛۱ همه آنها از بنى هاشم اند».
اين صحنه نشان مىدهد كه فضاى سياسى براى اعلان رهبران آينده جهان اسلام. مناسب نبوده است. چنان كه جمله (وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ؛۲ خداوند. تو را از آسيب مردمان حفظ مىكند) در جريان غدير. اشاره به همين واقعيت است. البتّه بعد از غدير نيز هنگامى كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله در بيمارىِ منجر به وفاتش مىخواهد به صورت مكتوب. مشكل رهبرى آينده جهان اسلام را حل كند. با كارشكنى و همهمه و غوغا رو به رو مىشود و در نتيجه. تصريح به اين امر. ميسّر نمىگردد.۳
۴. مقصود از «دوازده خليفه»
تأمّل در واژههاى «خليفه».۴ «امام».۵ «وصى».۶ «امير»۷ و الفاظ مشابه آنها كه در گزارشهاى مختلف حديث جابر آمده و نيز موقعيت خانوادگى و عدد كسانى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آنان را به عنوان جانشينان خود معرّفى مىكند و مهمتر از همه. تأكيد ايشان بر اين كه قوام دين و عزّت اسلام و صلاح امّت تا قيامت در گرو خلافت آنهاست. به روشنى نشان مىدهند كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله در اين پيام مهم. در صدد ارائه مشخّصات افرادى بوده كه پس از او شايستگى علمى. عملى. سياسى و مديريتى لازم را براى رهبرى جامعه اسلامى دارند ؛ كسانى كه از هر جهت مىتوانند خليفه خدا و خليفه پيامبر خدا
1.ينابيع المودّة : ج۲ ص۳۱۶ ح۹۰۸.
2.مائده : آيه ۶۷.
3.ر. ك : صحيح البخارى : ج ۱ ص۵۴ ح۱۱۴ و ج ۴ ص ۱۶۱۲ ح ۴۱۶۸ و ج ۸ ص ۲۶۸۰ ح ۶۹۳۳. مسند ابن حنبل : ج ۱ ص ۶۹۵ ح ۲۹۹۲. الطبقات الكبرى : ج ۲ ص ۲۴۴.
4.ر.ك : دانشنامه قرآن و حديث : ج ۹ ص ۳۱۱ (اهل بيت عليهم السلام / فصل يكم / شمار امامان اهل بيت عليهم السلام / تعبير «دوازده خليفه»).
5.ر.ك : همان : ص ۳۱۹ (اهل بيت عليهم السلام / فصل يكم / شمار امامان اهل بيت عليهم السلام / تعبير «دوازده امام»).
6.ر.ك : همان: ص ۳۲۳ (اهل بيت عليهم السلام / فصل يكم / شمار امامان اهل بيت عليهم السلام / تعبير «دوازده وصى»).
7.ر.ك : همان: ص ۳۱۹ (اهل بيت عليهم السلام / فصل يكم / شمار امامان اهل بيت عليهم السلام / تعبير «دوازده امير»).