۳ / ۷
مدارا با مردم
۵۲.الأمالى للطوسى :أخبرنا جماعة. عن أبى المفضّل. قال : حدّثنا أبو صالح محمّد بن صالح بن فيض العجلى الساوى. قال : حدّثنى أبى. قال : حدّثنى عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى. قال : حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ عَلِيٍّ الرِّضا، عَن آبائِهِ عليهم السلام. عَن مُحَمَّدِ بنِ عَلِيٍّ أبى جَعفَرٍ. عَن أبيهِ. عَن جَدِّهِ. عَن أبيهِ عَلِيِّ بنِ أبى طالِبٍ عليهم السلام :... قالَ النَّبِيُّ صلى اللَّه عليه و آله : أمَرَنى رَبّى بِمُداراةِ النّاسِ. كَما أمَرَنى بِإِقامَةِ الفَرائِضِ.۱
ترجمه
حضرت عبد العظيم عليه السلام - به اِسناد خود - : پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود : «خداوند، مرا فرمان داده كه با مردم مدارا نمايم. همان طور كه مرا بر به پاداشتن واجبات، مأمور نموده است».
شرح
اين حديث. يكى از رهنمودهاى بسيار مهمّ اخلاقى. خانوادگى. اجتماعى و مديريتى است. نكات قابل توجّه براى توضيح آن، عبارت اند از :
۱. مدارا در واقع. نوعى نرمش و سازش در برخورد با ديگران. به منظور جلب دوستى. يا تقويت آن و يا دفع شرّ دشمنان است.
در يك جمله. مدارا عبارت است از سياست و تدبير برخورد با مردم.
۲. فرق «مدارا» و «مداهنه»، اين است كه در مداهنه. با نرمش و سازش، ارزشهاى دينى فداى مطامع دنيوى مىگردند؛ ولى در مدارا. اصولاً هدف. حفظ ارزشهاى
1.الأمالى. طوسى : ص ۴۸۱ ح ۱۰۵۰. بحار الأنوار : ج ۲ ص ۶۹ ح ۲۳.